Veelbelovende onderzoeksresultaten persoonsgericht diabetesjaargesprek
Om zorgverleners te ondersteunen bij het bieden van zorg op maat aan mensen met diabetes is vanuit de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) een gestructureerd gespreksmodel voor Personalized DiabetesCare (PDC) ontwikkeld. Inmiddels is dit gespreksmodel toegepast in de praktijk, is de nieuwe werkwijze geëvalueerd en zijn gegevens verzameld over de bruikbaarheid en de effecten van de nieuwe werkwijze[i]. En de resultaten zijn veelbelovend.
Het nieuwe gespreksmodel
Met het nieuwe PDC gespreksmodel worden niet alleen gezondheidgerelateerde factoren zoals HbA1c, bloeddruk en lipiden besproken, maar ook persoonsgebonden factoren zoals kwaliteit van leven, ziektepercepties (hoe kijkt iemand tegen zijn ziekte aan), zelfmanagementmogelijkheden en sociale context. Welke onderwerpen in het gesprek centraal staan, hangt van de situatie van de patiënt op dat moment af. Vervolgens worden gezamenlijk doelen gesteld voor de komende periode. En na het bespreken van de voor- en nadelen wordt, eveneens samen, een besluit genomen over de behandeling en over de zorg die daarvoor in de komende periode nodig is.
Van jaarcontrole naar jaargesprek
Tijdens de diabetes jaarcontrole pasten zorgverleners (huisartsen, internisten, praktijkondersteuners en verpleegkundigen) het gespreksmodel toe. Dit gebeurde zowel in huisartsenpraktijken als in ziekenhuizen en bij mensen met diabetes type 1 en 2. Vooraf werden zorgverleners getraind in het werken met het gespreksmodel en werden de deelnemende patiënten voorbereid op de nieuwe werkwijze rond de jaarcontrole. Vanwege de aandacht die in het gespreksmodel uitgaat naar de mens met diabetes werd het NDF project landelijk al snel bekend onder de titel ‘Van jaarcontrole naar jaargesprek’.
Uitkomsten veelbelovend
Het gespreksmodel bleek goed bruikbaar en toepasbaar in de dagelijkse zorgpraktijk. Het leidde tot het gezamenlijk nemen van beslissingen door zorgverlener en patiënt. Zowel bij het vaststellen van de doelen van de diabetesbehandeling als bij de behandeling en zorg. Patiënten voelden zich door de nieuwe werkwijze meer betrokken bij de besluitvorming over hun behandeling. Ook ervoer een groot deel van de patiënten het gesprek als prettiger dan voorheen.
Zowel bij mensen met diabetes type 1 als 2 bleken er vooral veranderingen op te treden ten aanzien van persoonsgebonden factoren. Zo waren een jaar na het eerste jaargesprek mensen met diabetes type 1 zich meer bewust van de consequenties van de ziekte en ervoeren ze meer controle over hun diabetes. Mensen met diabetes type 2 ervoeren na een jaar een lagere aan diabetes gerelateerde kwaliteit van leven, maar ze begrepen de ziekte beter. Ze hadden minder aan diabetes gerelateerde stress en controleerden vaker hun bloedglucosewaarden. Bij mensen met diabetes type 1 was daarnaast ook een daling te zien in de gezondheidgerelateerde factor HbA1c, bij mensen met diabetes type 2 veranderde het HbA1c niet significant.
Duidelijk werd ook dat persoonsgerichte zorg leidt tot minder standaard zorg: heel wat patiënten spraken een controlefrequentie van minder dan vier keer voor het komende jaar af. Op nationale schaal kan dit leiden tot ongeveer 300.000 minder consulten en miljoenen euro’s besparingen.
Projectleider en onderzoeker Heidi van Vugt is enthousiast over de resultaten: “De uitkomsten laten duidelijk zien dat zorgverleners tijdens het diabetes jaargesprek naast gezondheidgerelateerde factoren ook aandacht moeten besteden aan de persoonsgebonden factoren. Alleen zo wordt echt diabeteszorg op maat geleverd”.
Volgende stap: landelijke implementatie
Het is belangrijk dat huisartsenpraktijken en ziekenhuizen zo snel mogelijk overgaan op het persoonsgerichte diabetes jaargesprek. Niet om het praktijkgemiddelde voor HbA1c of bloeddruk te verbeteren, maar bijvoorbeeld om zicht te krijgen op de oorzaak van een hoog HbA1c. En vooral ook om te horen hoe mensen hun diabetes ervaren en om ziektepercepties waar nodig bij te stellen. Kortom: om mensen optimaal te steunen bij hun zelfmanagement.
Hier vindt u meer informatie over het NDF gespreksmodel en over persoonsgerichte diabeteszorg..
Wilt u meer weten over de stand van zaken rond de landelijke implementatie?
Neem contact op met: Corrine Brinkman (
[i] Dit project is een samenwerking van de Nederlandse Diabetes Federatie met prof. dr. Guy Rutten (Julius Centrum UMC Utrecht) en prof dr. Eelco de Koning (LUMC) en werd financieel mogelijk gemaakt door het Innovatiefonds Zorgverzekeraars en het Diabetesfonds.
