Het doel van de NDF Toolkit is om zorgverleners te ondersteunen met praktische tools en informatie om persoonsgerichte zorg en gezamenlijke besluitvorming handen en voeten te geven in de spreekkamer. De toolkit omvat inmiddels 17 rubrieken, 125+ producten en 15+ nascholingen en video’s en trok in 2022 20.000+ bezoekers die 25.000+ pagina’s bekeken en 100+ tools 13.000 keer downloaden. 1.000 + bezoekers namen deel aan een NDF Nascholing.
Het aanbod in de toolkit groeit gestaag. Daarbij wordt samengewerkt met leden van de NDF en tal van kennispartners, o.a. Pharos, Amsterdam UMC, Diabetescentrum/Diabetes Mentaal, Jan van Ooijenstichting, Kenniscentrum Sport en Bewegen, Wageningen University & Research, Bas van de Goor Foundation, Universiteit Maastricht.
Rubrieken in de NDF Toolkit Persoonsgerichte diabeteszorg en preventie:
- Mijn Diabetesjaargesprek
- Mijn Diabetesjaargesprek voor jongeren
- Mijn Gesprek over leefstijl
- Mijn Gesprek - generiek
- Nascholingen en video's
- Diabetes en diversiteit
- Diabetes en ramadan
- Vroegopsporing
- Persoonsgerichte Beweegzorg
- Persoonsgerichte Voedingszorg
- KIJKopDiabetes
- Keuzehulp bloedglucosemeter
- Biosimilar insulines - standpunt en aandachtspunten
- Diabetische voetzorg
- Psychosociale ondersteuning en psychologische zorg
- Stress door diabetes
- Chronische stress
- Persoonsgerichte hulpmiddelenzorg
- Diabetes type anders
- Diabetes en mondzorg
Voorgeschiedenis: van jaarcontrole naar jaargesprek
Persoonsgerichte diabeteszorg
Van standaardzorg naar zorg op maat
De zorg voor mensen met diabetes is in Nederland van hoog niveau. Internationaal behoort ons land tot de absolute top. Belangrijke basis onder dat succes is de NDF Zorgstandaard diabetes, de eerste zorgstandaard ooit in Nederland. De standaard is een door alle betrokkenen gedragen consensusdocument dat beschrijft waaraan goede multidisciplinaire zorg en preventie, zowel inhoudelijk als procesmatig, moeten voldoen.
De NDF Zorgstandaard zal ook in de toekomt een essentiële functie blijven vervullen, als basis voor onze succesvolle ketenaanpak én als platform om als diabetesveld nieuwe uitdagingen te adresseren.
Toch weet elke zorgverlener uit eigen ervaring dat standaardzorg niet altijd de beste zorg is. Eenvoudigweg omdat mensen niet standaard zijn. Mensen verschillen. Niet alleen op gezondheidgerelateerde aspecten, maar ook in de prioriteiten die ze stellen, in hun mogelijkheden tot zelfzorg en in hun behoefte aan begeleiding. Tal van factoren spelen daarbij een rol. Persoonsgerichte zorg houdt daar rekening mee en speelt daar op in.
Kwaliteit en doelmatigheid
Persoonsgerichte diabeteszorg en preventie moet van hoge kwaliteit, toegankelijk en duurzaam zijn. Een optimale kwaliteit van leven voor de patiënt staat daarbij voorop. Maar ook het bereiken van maatschappelijke winst door minder complicaties, hogere vitaliteit en (arbeids)participatie zijn belangrijke drijfveren. Tenslotte is doelmatigheid een belangrijke motivatie om samen werk te maken van meer zorg op maat. De inzet is optimale participatie: thuis, in de sociale omgeving, in de samenleving. Er is niets zo doelmatig als meedoen!
Persoonsgerichte diabeteszorg gaat over de juiste behandeling met de juiste begeleiding voor de individuele patiënt passend bij diens actuele persoonlijke situatie. Dan kunnen, om maar een voorbeeld te noemen, de vier standaard ‘voorgeschreven’ huisartsbezoeken voor de ene patiënt te veel en voor een andere patiënt te weinig zijn. Zorg op maat impliceert: zorgen waar het moet, ontzorgen waar het kan. Dit creëert ook ruimte om de zorg anders in te richten, denk hierbij aan het inzetten van e-health mogelijkheden.
De ontwikkeling van standaardzorg naar persoonsgerichte zorg vraagt, naast een nieuwe werkwijze, ook om andere kwaliteitsparameters. Om te monitoren of we goed bezig zijn en de effecten inzichtelijk te maken. Bijvoorbeeld daar waar het gaat om zelfmanagement en kwaliteit van leven. Hier is nog een belangrijke slag te slaan.
NDF innovatieproject Personalized Diabetes Care
Om in de praktijk van de spreekkamer vorm te kunnen geven aan persoonsgerichte diabeteszorg, startte de NDF het innovatieproject Personalized Diabetes Care. Vanuit dit project is een structurele aanpak ontwikkeld om de zorg voor elke patiënt persoonsgericht in te richten. Deze aanpak heeft geresulteerd in een innovatief gespreksmodel voor het diabetesjaargesprek. Diverse huisartsenpraktijken en ziekenhuizen namen deel aan het project en werkten mee aan het bijbehorende wetenschappelijke onderzoek.
De NDF voerde het project uit in samenwerking met UMCU en LUMC. Het project werd mede gefinancierd door het Innovatiefonds Zorgverzekeraars en het Diabetes Fonds.
Van jaarcontrole naar jaargesprek
Van een controle naar een gesprek tussen behandelaar en patiënt. Dat is wat er vanuit dit project is gerealiseerd. Het diabetesjaargesprek als opvolger van de gebruikelijke jaarcontrole. Waar de jaarcontrole vooral een medische focus heeft, wordt met het diabetesjaargesprek een meer integrale benadering gehanteerd. In het gesprek komen niet alleen gezondheidgerelateerde factoren aan de orde maar ook een breed pallet persoonsgebonden factoren. Rekening houdend met de complexe context van iemands leven met diabetes, bespreken arts en patiënt wat de doelen zijn voor de komende tijd en welke behandeling en professionele ondersteuning daarvoor nodig zijn.
Om het diabetesjaargesprek te faciliteren werd een gespreksmodel ontwikkeld. Het wetenschappelijk onderbouwde model helpt om gestructureerd en concreet vorm te geven aan persoonsgerichte diabeteszorg.
Meer over het diabetesjaargesprek en het NDF Gespreksmodel
NDF Gespreksmodel
Persoonsgerichte zorg kan niet zonder goed gesprek. Om dat goede gesprek te bevorderen werd het NDF Gespreksmodel Persoonsgerichte diabeteszorg ontwikkeld. Wetenschappelijk onderbouwd en getest in een grootschalig onderzoek in de eerste en tweede lijn. Het NDF Gespreksmodel helpt zorgverlener en patiënt om meer recht te doen aan de complexe context van iemands leven met diabetes. Het model bestaat uit een 4-stappen-aanpak. Met de consultvoorbereiding door de patiënt als vertrekpunt.
- NDF Gespreksmodel Persoonsgerichte diabeteszorg - Het Diabetesjaargesprek
- NDF Gespreksmodel Persoonsgerichte diabeteszorg - Voorbeeldvragen bij stap 1 - Het Diabetesjaargesprek
NDF Gespreksmodel
Het NDF gespreksmodel persoonsgerichte diabeteszorg helpt zorgverlener en patiënt om meer recht te doen aan de complexe context van iemands leven met diabetes. Het gespreksmodel bestaat uit een 4-stappen-aanpak. Met de consultvoorbereiding door de patiënt, die vast onderdeel vormt van de werkwijze, als vertrekpunt.
Gezamenlijke besluitvorming: vier stappen
In stap 1 van het gesprek inventariseren patiënt en zorgverlener de relevante met de ziekte, persoon en omgeving samenhangende factoren. Het model biedt een op basis van literatuuronderzoek en praktijk evidence samengestelde lijst van persoonsgebonden en gezondheidgerelateerde factoren om bij stil te staan. Persoonsgebonden factoren zijn bijvoorbeeld ziekteperceptie, zelfmanagement en thuissituatie maar onder andere ook de wens om zwanger te worden. Gezondheid gerelateerde factoren zijn bijvoorbeeld complicaties en medicatiegebruik.
In stap 2 worden, op basis van de in stap 1 gegenereerde informatie, haalbare behandeldoelen voor de komende periode besproken. Die doelen richten zich niet uitsluitend op medische uitkomsten. Een patiënt die na het stoppen met roken fors is aangekomen kan samen met de zorgverlener tot de conclusie komen dat afvallen een belangrijk nieuwe doel is.
In stap 3 wordt ‘strategisch’ overlegd over welke doelen prioriteit verdienen en welke opties er zijn om de vastgestelde doelen te halen. Daarbij speelt de informatie uit de voorgaande stappen een belangrijke rol omdat iemands actuele situatie direct invloed heeft op bijvoorbeeld de haalbaarheid van een doel. Gaat de patiënt die wil afvallen voor 5 kilo op eigen kracht met advies van de diëtist of voor 2 kilo met meer intensieve ondersteuning?
In stap 4 worden op basis van de informatie en overwegingen uit de voorgaande stappen de afspraken gemaakt voor de komende periode over de ondersteuning die zal worden ingezet om doelen haalbaar te maken. Dat kan zijn van zorgverleners uit eerste of tweede lijn, de apotheker of paramedici, maar ook de hulp uit de omgeving van een patiënt.
Consultvoorbereiding
Deelnemende patiënten bereiden hun jaargesprek voor aan de hand van vier vragen.
- Welke onderwerpen wil ik tijdens de afspraak met mijn arts bespreken? Waar maak ik me zorgen over? (lichamelijke klachten, psychische klachten, leefstijl, belemmeringen in het dagelijks leven, zorgen om de diabetes of mijn naasten)
- Wat wil ik veranderen aan mijn gezondheid of behandeling?
- Hoe zou ik dat kunnen doen?
- Welke hulp heb ik daarbij nodig?
NDF Onderzoeksresultaten
Tijdens het NDF Symposium op 2 april 2019 werden de resultaten van dit onderzoek gepresenteerd.
Lees meer...
Publicaties
Publicaties in het kader van persoonsgerichte diabeteszorg waaraan de NDF heeft meegewerkt:
Dovepress
Heidi van Vugt, Anne Meike Boels, Inge de Weerdt, Eelco de Koning en Guy Rutten, Patient Activation in individuals with type 2 diabetes mellitus: associated factors and the role of insulin, december 2018
Huisarts en Wetenschap
Lea Bouwmeester over ‘het goede gesprek’ in de diabeteszorg, april 2018
Huisarts en Wetenschap
G.E.H.M. Rutten, Heidi van Vugt, Inge de Weerdt, Eelco de Koning. Implementatie van het diabetes-jaargesprek. 28 maart 2018.
Over het NDF Gespreksmodel en ‘Mijndiabetesjaargesprek’:
Diabetespro
Herman Balkenende, NDF Gespreksmodel. december 2017
PHG online
Personalized Diabetes Care model, Jaargesprek als deel van zorg op maat, december 2017
EASD posterpresentatie ‘Personalized Diabetes Care: from diabetes monitoring to putting diabetes into the patient’s context’
Nederlands Tijdschrift voor Diabetologie (NTD)
Nederlandse Diabetes Federatie, Persoonsgerichte diabeteszorg. Nederlands Tijdschrift voor Diabetologie, juli 2017
Diabc
Dana Ploeger. Van jaarcontrole naar jaargesprek. DIABC, mei 2017
Diabetes Care
Guy E.H.M. Rutten, Heidi A. van Vugt, Inge de Weerdt and Eelco de Koning “Implementation of a Structured Diabetes Consultation Model to Facilitate a Person-Centered Approach: Results From a Nationwide Dutch Study” Diabetes Care , 2018, Vol. Jan; dc171194. https://doi.org/10.2337/dc17-1194.
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Rutten GEHM, van Vugt HA, de Weerdt I, Lamberts SWJ, de Koning EJP. Van jaarcontrole naar jaargesprek: zorg op maat voor mensen met diabetes. Ned. Tijdschr. Geneeskd. 2016;160:D342. Online: op de website van Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde: www.ntvg.nl/D342 of via Blendle.
