Met diabetes moet je als ieder ander kunnen meedoen, ook op school en op het werk. Dit staat in de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (Wgbh/cz). Het is verboden om (in)direct onderscheid te maken tussen mensen met en zonder een (chronische) ziekte.
Een school moet op grond van deze Wet Gelijke behandeling voor iedere leerling of student met een handicap of chronische ziekte aanpassingen regelen, tenzij dit te veel vraagt van de school. Iedere school is verplicht om te onderzoeken welke ondersteuning voor een leerling of student met diabetes nodig is, en die -binnen de mogelijkheden van de school- ook te bieden. Voorbeelden van dingen waarover jij in gesprek kunt gaan met jouw school zijn:
- een aangepast rooster;
- extra ICT-ondersteuning;
- (tijdelijk) later beginnen;
- aangepast studiemateriaal (bijvoorbeeld lesstof digitaal); en
- extra tijd voor toetsen en examens.
Middelbare school
In de klas mag je altijd eten of drinken, maar maak hier geen misbruik van! Je mag ook altijd je bloedsuiker meten, insuline toedienen en naar de wc gaan. Bij toetsen heb je recht op extra tijd of herkansing (onder voorwaarden, bijvoorbeeld als je op het moment van je toets een hypo hebt). Om te voorkomen dat je steeds uitleg moet geven aan je docenten, of in discussie raakt met docenten is het handig rechten en plichten vast te leggen, bijvoorbeeld in een Diabetespas. Daarin staat bijvoorbeeld je recht op extra tijd bij toetsen, eten en drinken in de les en de gelegenheid om je bloedsuiker te meten in de les.
Je mentor of zorgcoördinator kan je ondersteunen bij jouw rechten en plichten op school. Via de stichting Zorgeloos met Diabetes naar School zijn digitale en gedrukte materialen verkrijgbaar die je kunnen helpen op school. Bijvoorbeeld een voorbeeld spreekbeurt over diabetes, feiten en fabels over diabetes, tips & tricks en filmpjes.
MBO, HBO, Universiteit
Voor aanpassingen bij vervolgopleidingen moet je zelf actie ondernemen. Veel mbo-opleidingen hebben een Steunpunt Opleiding & Handicap. Het expertisecentrum Handicap + Studie ondersteunt hogescholen en universiteiten bij het toegankelijk maken van onderwijs voor studenten met een ziekte of beperking. Als je moeite hebt met afspraken maken met je school, dan zijn er instanties die je kunnen helpen. Die instanties vormen samen het landelijk netwerk Ziek Zijn en Onderwijs (Ziezon).
Bij de start van een nieuwe opleiding is het slim om in gesprek te gaan met je studentendecaan of studieadviseur. Als de opleiding van je diabetes afweet kan je als er in de loop van de jaren iets aan de hand is sneller geholpen worden. Op het MBO, HBO of de universiteit heb je diverse mogelijkheden voor aanpassingen:
- Via de examencommissie kun je aanpassingen regelen rondom tentamens, roosters, verlening studietermijn etc.
- Via DUO kun je een extra jaar studiefinanciering aanvragen, net als kwijtschelding van een deel van het studiegeld
- Via de gemeente kun je een individuele studietoeslag aanvragen (vanaf 18 jaar)
Werk
Met diabetes kun je voor bijna elke baan in aanmerking komen. Beroepen die voor mensen met diabetes echt niet zijn toegestaan in Nederland: piloot, actieve krijgsmacht, actieve politietaken, treinmachinist en een functie bij de ‘grote vaart’. Soms zijn er extra gezondheidseisen of -keuringen nodig, bijvoorbeeld voor beroepen in het verkeer of met (gevaarlijke) machines. Deze eisen moeten worden genoemd in de functie-eisen van de vacature. Voor beroepen met medische geschiktheid kan een aanstellingskeuring onderdeel zijn van de sollicitatieprocedure. Als je de indruk hebt ten onrechte te zijn afgekeurd vanwege je diabetes, dan kun je terecht bij de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen.
Gelukkig blijken jonge werkzoekenden met diabetes (20-35 jaar) evenveel kans te hebben om een baan te vinden als jongeren zonder diabetes. Meer informatie over diabetes en een nieuwe baan, de werkvloer, ziekmelden en meer is te vinden op de pagina Hoe combineer je diabetes met werk van DVN.
Officieel mag je (potentiële) werkgever niet vragen naar gezondheid en ziekteverzuim in het verleden. Alleen, wanneer je weet dat je diabetes invloed heeft op je werk, dan ben je wettelijk verplicht dit te vermelden (ook bij een bijbaan). Wanneer het geen invloed heeft, dan is de keuze aan jou om het wel of niet te delen.
Ook kan de bedrijfsarts je helpen als er problemen zijn op het werk en er te weinig rekening wordt gehouden met je diabetes. Soms kan op advies van de bedrijfsarts de werkgever zelfs meebetalen aan diabeteshulpmiddelen.
Ben je nog bezig met je studiekeuze, dan is het slim om van te voren een realistische inschatting te maken van wat mogelijk is qua toekomstig werk. Niet alleen je opleidingsniveau is van belang. Ook aspecten gerelateerd aan je diabetes (zoals minder energie) kunnen van invloed zijn op je carrièremogelijkheden. Mocht je moeite hebben met het accepteren van eventuele beperkingen in je mogelijkheden, dan kun je voor ondersteuning terecht bij het UWV of MEE. Als je moeite hebt met het vinden van een (bij)baan, kan je ook hulp ontvangen, bijvoorbeeld via Floor Jongerencoaching of een uitzendbureau voor jongeren met een chronische aandoening (Emma At Work of Onbeperkt aan de slag).
