Vruchtensappen

Verhoogt het drinken van vruchtensap het risico op diabetes type 2?

In vruchtensappen zit vaak net zo veel suiker als in frisdrank. In een klein glas appelsap van 150 milliliter zitten bijvoorbeeld zo’n 16 gram suiker (4 suikerklontjes). Daarmee krijgt iemand door het drinken van vruchtensap veel suiker en calorieën binnen. Een onderzoek bij 48 mensen met overgewicht heeft onderzocht of er verschil is tussen vruchtensappen en frisdranken op gewicht, bloeddruk en andere cardiometabole risicofactoren. Op al deze factoren scoorden beide dranken even slecht. Alleen de uitscheiding van urinezuur was hoger bij mannen die veel frisdrank dronken [21]. Urinezuur kan aanleiding geven tot de vorming van nierstenen en jicht.

Ongezoet vruchtensap
Voor onderzoek naar vruchtensappen maakt het uit of er naar sappen wordt gekeken die enkel uit fruit bestaan, of dat er ook vruchtensappen worden meegenomen die extra gezoet zijn. Er zijn twee recente meta-analyses die de relatie tussen ongezoete vruchtensappen en het ontstaan van diabetes type 2 hebben onderzocht. De meta-analyse van Halvorsen geeft aan dat drinken van 100% vruchtensap niet samenhangt met een hoger risico (RR 0.95, 95%BI: 0.84 tot 1.08, 4 studies), maar dat het drinken van gezoet vruchtensap dat wel doet (RR 1.09, 95%CI: 1.02 tot 1.18, 8 studies[15] op diabetes. In de meta-analyse werden telkens mensen met een hoge en een lage inname van deze sappen met elkaar vergeleken.

In lijn met de meta-analyse van Halvorsen laten analyses in het EPIC-cohort ook zien dat wanneer mensen hun frisdranken met suiker zouden vervangen door ongezoete vruchtensap, het risico op het ontstaan van diabetes verlaagd wordt [16]. Hoeveel men zou moeten drinken voor het laagste risico, wordt niet in dit onderzoek vermeld.

In onderzoeken waar geen onderscheid wordt gemaakt tussen gezoete en ongezoete vruchtensappen, zijn de verbanden veel minder duidelijk. Zo wordt er in de meta-analyse van Li geen verband met het risico op diabetes type 2 gevonden (RR: 0.98; 95% CI: 0.93, 1.03, 6 studies) [1].

Leververvetting
Hoewel de pure vruchtensappen dus beter lijken te zijn voor het diabetesrisicoprofiel dan gezoete vruchtensap of frisdrank, bestaan er soms zorgen over het risico op het krijgen van leververvetting. In de Maastricht studie komt naar voren dat mensen die veel fructose binnenkrijgen uit vruchtensap of frisdrank meer vet in hun lever hebben opgeslagen [11]. Hierin blijken echter vooral de frisdranken met fructose ongezond te zijn. Mensen die per dag meer dan 4,5 gram fructose uit frisdrank binnenkrijgen, zouden hun risico op hepatische steatose met 37% kunnen verminderen door deze frisdranken te laten staan [11]. Meer informatie over fructose staat bij de uitgangsvragen over fructose.

De resultaten van bovenstaande onderzoeken geven aan dat het dus vooral de gezoete dranken zijn die samenhangen met een risico op diabetes type 2

Verhoogt het drinken van vruchtensap het risico op zwangerschapsdiabetes?

Een studie bij zwangere vrouwen uit Maleisië laat zien dat een hogere inname van vruchtensappen voor en tijdens het eerste trimester van de zwangerschap geassocieerd is met een 2% lager risico op zwangerschapsdiabetes in vergelijking met een lage inname van vruchtensappen[17]. Uit een Chinees onderzoek blijkt dan juist weer wel een associatie tussen veel vruchtensap consumeren tijdens het tweede trimester en een hoger risico op zwangerschapsdiabetes [18].

Kunnen mensen met diabetes beter fruit eten dan vruchtensap drinken?

Er zijn geen onderzoeken gedaan waarin fruit eten werd vergeleken met vruchtensap drinken bij mensen met diabetes. Wel blijkt dat de snelheid waarmee iemand vruchtensap drinkt, ook effect heeft op de glucosespiegel. Appelsap dat snel wordt gedronken (500ml in 5 minuten) zorgt voor hogere glucosewaarden dan appelsap dat langzaam wordt gedronken (500ml verspreid over 1 uur) [22].

Kun je vruchtensap gebruiken om de bloedglucosespiegel tijdens een hypo te herstellen?

Een klein onderzoek bij 21 Italiaanse kinderen met diabetes type 1 liet zien dat het herstellen van een hypo door fysieke inspanning evengoed gaat met 0,3 g per kg glucose, suikerfondant of sinaasappelsap [23]. Een iets groter onderzoek bij 32 kinderen in Turkije liet juist zien dat honing en vruchtensap even effectief zijn, maar dat het met suikerklontjes langer duurt voordat de bloedglucosespiegel herstelt is [24]. Uit Spaans onderzoek blijkt dat vruchtensap in de praktijk vaak door mensen met diabetes type 1 wordt gebruikt om hypo's te herstellen [25].

Hoewel de directe inname van 20 gram glucose de best onderbouwde manier is om een hypo te herstellen, is hierin ook ruimte voor persoonsgerichte afstemming. Dit geeft ruimte voor mensen om te experimenteren met wat voor hen het beste werkt (druivensuiker, sap, cola of andere frisdrank met suiker). Wanneer sappen of frisdrank wordt gebruikt, is het wel belangrijk om suikerhoudende varianten te kiezen. Let dus goed op het etiket hoeveel glucose er in een drank aanwezig is.