Omega 3-vetzuren

Onverzadigde vetzuren zitten vooral in plantaardige producten. Vet dat zacht of vloeibaar is bij kamertemperatuur bevat veel onverzadigd vet. Onverzadigde vetzuren kunnen we onderverdelen in enkelvoudig onverzadigde vetzuren (EOV) en meervoudig onverzadigde vetzuren (MOV). Onderzoek naar onverzadigde vetzuren focust zich vooral op de meervoudig onverzadigde omega 3- en omega 6-vetzuren. Omega 3-vetzuren worden vaak in verband gebracht met positieve gezondheidseffecten. Mediterrane voedingspatronen zijn vaak rijk aan deze vetzuren. Meer informatie over deze voedingspatronen is te vinden in hoofdstuk voedingspatronen onder mediterrane voedingspatronen.

Bij mensen zonder diabetes is de inname van omega 3-vetzuren geassocieerd met een lager risico op verschillende vormen van hart- en vaatziekten [133]. Het effect van supplementen op de bloedglucoseregulering is onduidelijk. Mensen die bloedverdunners gebruiken worden geadviseerd een arts te raadplegen bij gebruik van meer dan 1 gram DHA en/of EPA per dag [142].

Sommige vetzuren worden ook in supplementvorm verstrekt, zoals omega 3-supplementen. Een recente Cochrane review van RCTs onderzocht het effect van deze supplementen op de incidentie van diabetes type 2. Op basis van 17 studies werd geen significant verband tussen de inname van supplementen met omega 3-vetzuren en de incidentie van diabetes type 2 gevonden [126].

Naast vetzuren in voedingsmiddelen, wordt ook onderzoek gedaan naar vetzuren in supplementvorm. Zo zijn er verschillende interventiestudies waarin mensen met diabetes type 2 gebruik maken van supplementen met omega 3-vetzuren. Deze supplementen lijken geen effect te hebben op HbA1c of nuchtere bloedglucose [126, 128-130]. Ook het nemen van supplementen met omega 6-vetzuren of een combinatie van meervoudig onverzadigde vetzuren heeft weinig of geen effect op de behandeling van diabetes type 2 [126]. Een meta-analyse die specifiek het effect van alfa-linoleenzuur (ALA)-suppletie onderzocht, geeft aan dat suppletie van 4,4 gram per dag geen effect heeft op HbA1c of de nuchtere bloedglucosespiegel van mensen met diabetes type 2 [129]

Wel hebben omega 3-vetzuren een gunstig effect op het lipidenprofiel. Ook bij mensen met diabetes worden verbeteringen in het lipidenprofiel gevonden, zoals een daling van het LDL-cholesterol [130] en triglyceriden [128, 130]. Andere studies vinden een stijging van adiponectine in het bloed [131], en een daling van inflammatoire markers als CRP [132], TNF-α [130] en IL-6 [130]]. Er werd echter geen verandering gevonden in de concentratie totaalcholesterol en de concentratie HDL-cholesterol [128, 130].

Hoewel er dus gunstige effecten op het lipidenprofiel worden gevonden, is het onduidelijk of het nemen van extra omega-3 supplementen zorgt voor een lager risico op hart- en vaatziekten. Een meta-analyse waarin zowel mensen met als zonder diabetes werden meegenomen, geeft aan dat omega-3 suppletie is geassocieerd met een lager risico op myocardinfarcten, coronaire hartziekten en hart- en vaatziekten in het algemeen [133]. Een eerdere Cochrane-review gaf echter aan dat het verhogen van de omega 3-vetzuurinname voor minstens 12 maanden weinig of geen effect heeft op sterfte of cardiovasculaire gezondheid bij mensen zonder diabetes [134]. De bijgewerkte Cochrane-review geeft juist weer aan dat omega 3-vetzuren een klein effect hebben op het voorkomen van coronaire hartziekten, maar niet op andere hart- en vaataandoeningen en sterfte [135]. Een meta-analyse van interventiestudies geeft aan dat suppletie met omega 3-vetzuren geen effect heeft op insulineresistentie bij mannen zonder diabetes, maar mogelijk wel een verbetering bij vrouwen kan opleveren [136].

Omega-3-vetzuren en het risico op diabetes

Bij mensen zonder diabetes is de inname van omega 3-vetzuren geassocieerd met een lager risico op verschillende vormen van hart- en vaatziekten [133]. Het effect van supplementen op de bloedglucoseregulering is onduidelijk. Mensen die bloedverdunners gebruiken worden geadviseerd een arts te raadplegen bij gebruik van meer dan 1 gram DHA en/of EPA per dag [142].

Resultaten literatuur
Omega 3-vetzuren en de behandeling van diabetes

• De Cochrane-review van Brown (2019) geeft aan dat er geen effect is van omega 3-suppletie op de bloedglucoseregulatie van mensen met diabetes. Er werd geen effect op HbA1c (-0,02%; 95%CI: -0,07% tot 0,04% [-0,2 mmol/mol; 95%CI: -0,8 tot 0,4]), nuchtere bloedglucosespiegel (0,04 mmol/l; 95%CI: 0,02 tot 0,07), nuchtere insulinespiegel (1,02 pmol/l; -4,34 tot 6,37) of HOMA-IR (0,06, -0,21 tot 0,33) gevonden[126].
• De meta-analyse van Hu (2019) laat een associatie zien tussen omega 3-suppletie en een significant lager risico op myocardinfarcten (RR: 0,92; 95%CI: 0,86 tot 0,99; p=0,02), overlijden aan coronaire hartziekten (CHZ) (RR; 0,92; 95%CI: 0,86 tot 0,98; p=0,014), totaal CHZ (RR: 0,95; 95%CI: 0,91 tot 0,99; p=0,008), sterfte door hart- en vaatziekten (RR: 0,93; 0,88 tot 0,99; p=0,013), en totaal hart- en vaatziekten (RR: 0,97; 95%CI: 0,94 tot 0,99; p=0,015). De meegenomen RCTs includeerden zowel mensen met als zonder diabetes [133].De meta-analyse van Bahreini (2018) laat zien dat omega 3-vetzuren zorgen voor verhoogde plasma adiponectine-concentraties bij mensen met diabetes type 2 (0,57 µg/ml (95%CI: 0,15 tot 1,31; p = 0,01, I²=74.2%)[131].De meta-analyse van O’Mahoney (2018) laat zien dat suppletie van omega 3-vetzuren bij mensen met diabetes type 2 zorgt voor significante daling van LDL-cholesterol (ES: - 0,10; 95%CI: - 0,17 tot - 0,03; p = 0,007), VLDL (ES: - 0,26; 95%CI: - 0,51 tot - 0,01; p = 0,044), triglyceriden (ES: - 0,39; 95%CI: - 0,55 tot - 0,24; p ≤ 0,001), HbA1c (ES: - 0,27; 95%CI: - 0,48 tot- 0,06; p = 0,010), TNF-α (ES: - 0,59; 95%CI: - 1,17 tot - 0,01; p = 0,045) en IL-6 (ES: - 1,67; 95%CI: - 3,14 tot - 0,20; p = 0,026). Alle andere lipidenmarkers en markers voor glykemische controle, vetten en bloeddruk waren niet veranderd[130].