Uitgangsvraag
Welke adviezen worden gegeven als mensen met diabetes gaan sporten?
Aanbevelingen
- De algemene beweegnorm voor volwassenen om 2,5 uur per week matig intensief te bewegen geldt ook voor mensen met diabetes [29]. Voor kinderen wordt ten minste 1 uur per dag beweging aanbevolen.
- Vanwege het risico op hypoglykemie wordt mensen met diabetes die insuline gebruiken aanbevolen om voor het sporten iets te eten of minder insuline te gebruiken.
- Hoewel mensen zonder diabetes soms wordt aangeraden om in de ochtend nuchter te sporten om de vetverbranding te stimuleren, is er geen bewijs dat dit effectief en veilig is voor mensen met diabetes.
- Bij diabetes type 1 is het belangrijk om de bloedglucose voor, tijdens en (tot 72 uur) na het sporten goed te monitoren en adequaat te handelen in het geval van hypoglykemie [29].
Toelichting
Het aanmoedigen van sporten en bewegen bij mensen met diabetes is belangrijk. Het verbetert de insulinegevoeligheid en het lipidenprofiel, maar draagt ook bij aan het voorkomen of behandelen van overgewicht. De algemene beweegnorm voor volwassenen om 2,5 uur per week matig intensief te bewegen geldt ook voor mensen met diabetes [29]. Voor kinderen wordt ten minste 1 uur per dag beweging aanbevolen.
Er zijn een aantal contra-indicaties te noemen voor het adviseren en stimuleren van extra lichaamsbeweging bij mensen met diabetes mellitus, bijvoorbeeld in het geval van ernstige cardiovasculaire comorbiditeit of ernstige onbehandelde diabetische retinopathie.
Mensen met diabetes die insuline of SU-derivaten gebruiken, moeten weten welke invloed lichamelijke inspanning op hun lichaam en bloedglucosespiegel heeft en hoe zij hier met hun medicijnen en/of voeding rekening mee kunnen houden [29].
Het kan voorkomen dat mensen met diabetes type 1 last krijgen van hypoglykemie tijdens of na het sporten. In het geval van hoge-intensiteit training of stress door bijvoorbeeld een wedstrijd, kan echter ook een te hoge bloedglucosespiegel voorkomen. Het is belangrijk om de bloedglucose voor, tijdens en (tot 72 uur) na het sporten goed te monitoren en adequaat te handelen in het geval van een hypo [29].
Advies
Als praktisch advies kan worden geprobeerd om 25-75% minder maaltijdinsuline te gebruiken wanneer er binnen 2 uur voor het sporten wordt gegeten. Vaak zijn er dan geen extra koolhydraten direct voor het sporten nodig. Wanneer er later dan 2-3 uur na een maaltijd wordt gesport kunnen extra koolhydraten voor het sporten nodig zijn. Dit is echter per persoon verschillend en zal door nauwkeurige monitoring duidelijk moeten worden. Binnen een uur sporten na de maaltijd geeft hogere kans op hypoglykemie tijdens sport vanwege de piekwerking van insuline. Naast eten, is het ook belangrijk dat er genoeg wordt gedronken voor het sporten [491].
Bewijs
Sporten bij diabetes type 1
Een beperkt aantal onderzoeken geeft aan dat de bloedglucosespiegel kan stijgen wanneer mensen met diabetes type 1 in de ochtend gaan sporten op een nuchtere maag [492]. Het is echter onduidelijk of dit komt door het nuchter sporten, of door het algemene fenomeen dat de bloedglucosespiegel in de ochtend hoger kan zijn dan later op de dag [492]. Daarnaast is het risico op hypoglykemie onduidelijk [492].
Sporten en diabetes type 2
Bij mensen met diabetes type 2 die geen insuline gebruiken, liet één RCT zien dat sporten op een nuchtere maag voor sterkere daling van de postprandiale glucosespiegel zorgt dan sporten na het ontbijt [493]. Een andere, wat oudere, studie bij mannen met diabetes type 2 liet zien dat de verandering in bloedglucosespiegel bij het sporten op een nuchtere maag afhankelijk is van de bloedglucosewaarde voor het sporten [494].
De langetermijneffecten van nuchter sporten op bijvoorbeeld nuchtere bloedglucosespiegel of HbA1c zijn onduidelijk. Uit studies die verschillende maaltijdmomenten onderzochten, komt naar voren dat er een relatief sterke associatie bestaat tussen het overslaan van het ontbijt en insulineresistentie of type 2 diabetes [495]. Er is dan ook meer onderzoek nodig om de veiligheid van nuchter sporten in de ochtend voor mensen met diabetes te kunnen beoordelen.
Informatie over bewegen voor mensen met (een hoog risico op) diabetes type 2 is beschikbaar via de NDF module Bewegen. Hierin staan ook websites en organisaties genoemd die inspirerende voorbeelden geven.
Advies
Als praktisch advies kan worden geprobeerd om 25-75% minder maaltijdinsuline te gebruiken wanneer er binnen 2 uur voor het sporten wordt gegeten. Vaak zijn er dan geen extra koolhydraten direct voor het sporten nodig. Wanneer er later dan 2-3 uur na een maaltijd wordt gesport kunnen extra koolhydraten voor het sporten nodig zijn. Dit is echter per persoon verschillend en zal door nauwkeurige monitoring duidelijk moeten worden. Binnen een uur sporten na de maaltijd geeft hogere kans op hypoglykemie tijdens sport vanwege de piekwerking van insuline. Naast eten, is het ook belangrijk dat er genoeg wordt gedronken voor het sporten. [491].
