Coeliakie bij diabetes type 1

Coeliakie, of glutenintolerantie, is een auto-immuunziekte waar ongeveer 1 op de 100 mensen aan lijdt. Deze mensen kunnen geen gluteneiwitten verdragen, omdat het slijmvlies van de dunne darm wordt beschadigd wanneer zij voedingsproducten met gluten eten. Dit kan uiteenlopende darmklachten veroorzaken.

Bij mensen met diabetes type 1 komt coeliakie vier tot negen keer vaker voor [467]. Dit betekent dat 4-9% van de mensen met diabetes type 1 ook coeliakie heeft of ontwikkelt. Deze hoge prevalentie heeft waarschijnlijk te maken met de overeenkomst in genetische achtergrond van de ziektes [468, 469].

Bij het overgrote deel van mensen die coeliakie en diabetes type 1 hebben, ontstaat de coeliakie nadat de diagnose diabetes is gesteld [467]. Verschillende organisaties raden daarom aan om mensen met diabetes type 1 regelmatig te screenen op glutenintolerantie [29]. Vooral kinderen zijn gebaat bij vroege diagnose en behandeling, omdat dit resulteert in betere groei, lipidenprofiel en glykemie [470]. In Nederland worden kinderen met diabetes type 1 standaard gecontroleerd op coeliakie.

Behandeling van coeliakie met een glutenvrij dieet

Helaas is er weinig onderzoek gedaan naar de effecten van een glutenvrij dieet bij mensen met diabetes. Om die reden zijn de voedingsaanbevelingen voor mensen met diabetes type 1 en coeliakie gelijk aan die voor mensen met coeliakie. Dit betekent dat ook deze groep mensen levenslang een glutenvrij dieet moet volgen, waarbij het belangrijk is dat de voeding wel voldoende voedingsstoffen bevat. Meer informatie over het glutenvrije dieet kan worden gevonden in de dieetbehandelingsrichtlijn Coeliakie [471].

Voor mensen met coeliakie en diabetes type 1 is het uiteraard belangrijk om het insulinegebruik goed af te stemmen op de koolhydraatinname. Het is hierbij goed om te realiseren dat sommige glutenvrije producten meer koolhydraten bevatten dan de reguliere varianten. Het is daarom van belang om mensen op het etiket te wijzen.

Etiketten lezen
Het lezen van het etiket is een goed middel om de productsamenstelling te controleren op de aanwezigheid van gluten. Op het etiket is bovendien andere belangrijke informatie te vinden, zoals de hoeveelheid koolhydraten. De diëtist speelt een belangrijke rol bij het uitleggen en interpreteren van de informatie op etiketten als onderdeel van de voorlichting over het glutenvrije dieet in combinatie met de voeding bij diabetes. Het is belangrijk dat de persoon met diabetes bewust en zelfstandig keuzes kan maken binnen de richtlijnen van het glutenvrije dieet. Kennisoverdracht en educatie zijn hiervoor noodzakelijk.

Gluten en het risico op diabetes

Er is zeer weinig bekend over de rol van gluten bij diabetes type 2. Er zijn geen aanwijzingen dat gluten een verband hebben met het risico op diabetes type 2 of geassocieerde complicaties. Het wordt afgeraden een glutenvrij dieet te volgen wanneer er geen sprake is van glutenintolerantie, omdat een glutenvrij dieet vaak weinig vezels en bepaalde vitamines bevat, waardoor makkelijk tekorten in deze voedingsstoffen ontstaan [472].