Uitgangsvraag
Met welke aspecten dient bij de behandeling van vrouwen met pre-existente diabetes die zwanger willen worden of zijn?
Aanbevelingen
- Om de bloedglucosespiegel niet te veel te laten stijgen, kunnen producten met veel simpele koolhydraten (mono- en disachariden) beter worden vermeden (B).
- Koolhydraten kunnen het beste worden verspreid over de dag, om sterke fluctuaties in de bloedglucosespiegel te voorkomen (R).
- Kies ongeraffineerde koolhydraatbronnen, zoals volkoren graanproducten, peulvruchten, groente en fruit en beperk het gebruik van producten met (veel) geraffineerde suikers (B).
- Er is geen onderzoek gedaan naar koolhydraatbeperking tijdens de zwangerschap bij vrouwen met pre-existente diabetes. Het wordt daarom afgeraden om minder koolhydraten te gebruiken tijdens de zwangerschap (R).
- Het doel van de dieetbehandeling voor vrouwen met diabetes die zwanger willen worden of zijn komt neer op het optimaliseren van glykemische controle, het vermijden van grote schommelingen van (postprandiale) bloedglucosespiegel en het voorkomen van hypoglykemie bij vrouwen die insuline gebruiken. Daarnaast moet het lichaam worden voorzien van voldoende energie en voedingsstoffen om een gezonde groei mogelijk te maken, maar versnelde foetale groei te voorkomen (R).
- Voor alle vrouwen met diabetes met een zwangerschapswens is het raadzaam te overleggen met de behandelend arts. Advies inwinnen vóór de zwangerschap, educatie, een goede glucoseregulatie en onmiddellijke behandeling in het geval van complicaties, vormen de basis voor een optimale gezondheid van de baby (R).
- Bied zwangere vrouwen met diabetes voedings- en beweegadviezen aan, omdat dit leidt tot betere glucoseregulatie tijdens de zwangerschap (A).
- Vrouwen die zwanger willen worden of zwanger zijn wordt aangeraden om voldoende te bewegen (150 minuten per week).
- Bij het voedingsadvies moet rekening worden gehouden met het lichaamsgewicht voor de zwangerschap, de mate van bewegen, het voor de vrouw gebruikelijke voedingspatroon, de gewichtstoename in de zwangerschap en de bloedglucosewaarden (R).
- Er is geen bewijs dat de voedingsbehoefte van zwangere vrouwen met diabetes afwijkt van de voedingsbehoefte van zwangere vrouwen zonder diabetes, inclusief foliumzuur en vitamine D (R).
Bewijs - risico op en behandeling van diabetes
Vrouwen met diabetes type 1 en type 2 hebben een verhoogd risico op nadelige zwangerschapsuitkomsten, waaronder een miskraam, afwijkingen van de foetus en perinatale sterfte [633]. Ook het risico op pre-eclampsie, vroeggeboorte, intra-uteriene vruchtdood, intra-uteriene groeirestrictie en hyperbilirubinemie is verhoogd.
HbA1c
Er is een verband tussen het HbA1c tijdens de periode voor de conceptie en de prevalentie van aangeboren afwijkingen [633]. Goede glucoseregulatie is daarom van groot belang bij vrouwen met pre-existente diabetes en een zwangerschapswens. Over het algemeen geldt voor het HbA1c een streefwaarde van <53 mmol/mol [13]. Een verbetering in HbA1c richting het streven van 48 mmol/mol voor de zwangerschap is geassocieerd met een lager risico op aangeboren afwijkingen bij de baby [633]. Daarnaast verlaagt een gezond gewicht voor de zwangerschap het risico op complicaties en keizersneden [29].
Aangeboren afwijkingen
Slechte regulatie aan het begin van de zwangerschap is geassocieerd met aangeboren afwijkingen en miskramen, en later in de zwangerschap met versnelde groei van de baby, miskramen en neonatale hypoglykemie [[633]. In het begin van de zwangerschap stijgt de insulinegevoeligheid, waardoor er minder insuline nodig is om de bloedglucosespiegel laag te houden. Na de 16e week neemt de insulinegevoeligheid juist sterk af, waardoor er steeds meer insuline nodig is [652].
Een recente Cochrane-review laat zien dat er weinig onderzoek beschikbaar is naar de effectiviteit van continue glucosemeting bij zwangerschap, maar er zijn aanwijzingen dat het HbA1c lager is bij vrouwen die gebruik maken van continue glucosemetingen in vergelijking met vrouwen die dit niet doen [653].
Hypoglykemie
Vanwege het streven naar strikte bloedglucoseregulatie en minder goede perceptie van hypoglykemie is er een hoger risico op hypoglykemie tijdens de zwangerschap. Desalniettemin heeft het voordelen de bloedglucosespiegel nauwkeurig te reguleren, omdat het risico op nadelige effecten op het ongeboren kind hiermee wordt verlaagd [633].
Continue glucosemonitoring
Er zijn aanwijzingen dat de glucoseregulering verbetert wanneer zwangere vrouwen met pre-existente diabetes gebruik maken van continue glucosemonitoring [653]. Daarnaast wordt ook het risico op aangeboren afwijkingen mogelijk verkleind wanneer al voor de zwangerschap wordt gestart met insulinepomptherapie in combinatie met continue glucosemonitoring [654]. Het wordt aanbevolen om deze groep altijd naar een internist te verwijzen om de diabetes zo goed mogelijk te reguleren voor de zwangerschap.
