Uitgangsvraag
Met welke aspecten dient bij de behandeling van vrouwen met zwangerschapsdiabetes rekening gehouden te worden?
Aanbevelingen
- Om de bloedglucosespiegel niet te veel te laten stijgen, kunnen producten met veel simpele koolhydraten (mono- en disachariden) beter worden vermeden (B).
- Koolhydraten kunnen het beste worden verspreid over de dag, om sterke fluctuaties in de bloedglucosespiegel te voorkomen. (R)
- Kies ongeraffineerde koolhydraatbronnen, zoals volkoren graanproducten, peulvruchten, groente en fruit en beperk het gebruik van producten met (veel) geraffineerde suikers (B).
- Er is geen onderzoek gedaan naar eetpatronen met minder dan 40 energie% koolhydraten bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes. Het wordt daarom afgeraden om minder dan 40 energie-% koolhydraten te gebruiken tijdens de zwangerschap (R).
• Het gebruik van (myo)-inositol om het risico op zwangerschapsdiabetes te verkleinen wordt niet aangeraden (R).
• Er is geen bewijs dat de voedingsbehoefte van vrouwen met zwangerschapsdiabetes afwijkt van de voedingsbehoefte van zwangere vrouwen zonder diabetes, inclusief foliumzuur en vitamine D (R).
Bewijs - risico op en behandeling van diabetes
Uit verschillende meta-analyses van RCTs en observationele studies komt naar voren dat vrouwen die dieetadvies krijgen voor de zwangerschap een lager risico hebben op het krijgen van zwangerschapsdiabetes [620-623]. Hiermee in lijn ligt de bevinding dat vrouwen die hoog scoren op dieetindexen, dus een gezonder voedingspatroon hebben, een lager risico hebben op zwangerschapsdiabetes [624].
Daarnaast verlaagt fysieke activiteit voor en tijdens de zwangerschap het risico [621-625].
Een vitamine D-tekort is daarentegen juist geassocieerd met een hoger risico op het krijgen van zwangerschapsdiabetes [626-628]. Het is onduidelijk of suppletie met vitamine D het risico verlaagt [629, 630].
Inositol
Van het supplement inositol werd voorheen gedacht dat het een B-vitamine was, maar inmiddels is bekend dat het lichaam deze stof zelf aanmaakt. Daarnaast zit het in sommige groenten, fruit, noten en peulvruchten.
Inositol is te koop in supplementvorm, als myo-inositol, in combinatie met choline of als poeder. Sommige vrouwen gebruiken inositol in supplementvorm voor of tijdens de zwangerschap, maar over het effect hiervan is weinig bekend. Uit een Cochrane review en recente meta-analyse komt naar voren dat het voedingssupplement inositol mogelijk geassocieerd is met een lagere kans op het krijgen van zwangerschapsdiabetes [631, 632]. Er moet echter meer onderzoek worden gedaan naar de veiligheid van inositol, voordat het nemen van deze supplementen kan worden aangeraden.
Bloedglucosespiegel reguleren
Voor vrouwen die zwangerschapsdiabetes hebben, is het belangrijk de bloedglucosespiegel goed te reguleren. Wanneer de glucosewaarden van vrouwen met zwangerschapsdiabetes goed gereguleerd worden, is er een lager risico op macrosomie en keizersneden [633].
Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat dieet- en beweeginterventies tijdens de zwangerschap het risico op complicaties verlagen en het de kans op een keizersnede verkleint [625, 634-637]. Wat de beste dieetinterventie is, is onduidelijk.
Er worden gunstige effecten gevonden van een DASH-dieet [638, 639] en een dieet dat de nadruk legt op producten met een lage glykemische index (GI) [640-643]. Beide diëten zijn geassocieerd met een lager geboortegewicht van de baby [638-640, 642, 643] en minder keizersneden [638, 642]. Een meta-analyse laat daarnaast zien dat een dieet met een lage GI kan zorgen voor een lager cholesterolgehalte in het bloed van de moeder [641].
Koolhydraatbeperkt dieet
Er wordt ook onderzoek gedaan naar het beperken van de koolhydraatinname bij zwangerschapsdiabetes. Uit de meest recente overzichtsstudie komt naar voren dat de beperking van de hoeveelheid koolhydraten tot 40 energie-% resulteert in verbeterde glucoseregulatie tijdens de zwangerschap [644].
De studie laat echter ook zien dat vergelijkbare en mogelijk zelfs gunstigere resultaten kunnen worden bereikt wanneer het dieet meer ongeraffineerde koolhydraten bevat met een lagere GI en het dieet in het algemeen een lager vetgehalte heeft [644].
Een andere recente meta-analyse van RCTs geeft aan dat er geen verschil in bloedglucosespiegel is wanneer zwangere vrouwen een dieet met 40-45 energie-% koolhydraten aanhouden, in vergelijking met een dieet dat meer koolhydraten bevat [640]. Interventiestudies waarbij zwangere vrouwen een dieet met minder dan 40 energie-% koolhydraten volgen, zijn er niet [644].
Een recent observationeel onderzoek uit Amerika laat een verband zien tussen een lage koolhydraatinname en een hoger risico op neuralebuisdefecten, dat onafhankelijk lijkt te zijn van de foliumzuurinname [645]. Bij geplande zwangerschappen (waarbij waarschijnlijk de foliumzuurinname meer aandacht krijgt) was de associatie echter niet significant [645].
Probiotica
Andere onderzoeken focussen zich op probiotica bij zwangerschapsdiabetes. Meta-analyses van RCTs geeft aan dat er mogelijk een positief verband is tussen het gebruik van probiotica en verbeterde insulinegevoeligheid, maar vond geen effect op nuchtere glucose, zwangerschapsduur en geboortegewicht bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes [646, 647].
Vitamine D
Onderzoeken naar vitamine D bij zwangerschapsdiabetes geven wisselende resultaten. Zo vinden sommige meta-analyses een verbetering van de nuchtere bloedglucosespiegel bij extra (meer dan de aanbeveling) suppletie van vitamine D [648-650], maar vinden anderen dit niet terug [219, 651]. Ook voor cholesterolparameters worden wisselende resultaten gevonden [649, 651]. De kwaliteit van het bewijs wordt beoordeeld als laag [648].
