Enterale voeding

Enterale voeding een aanvulling op de dagelijkse voeding of komt in de plaats van de dagelijkse voeding. Enteraal betekent via het maag-darm kanaal. Dit kan drinkvoeding of sondevoeding zijn.

Enterale voeding wordt geadviseerd wanneer iemand niet in staat is om met normale voedingsmiddelen in zijn voedingsbehoefte te voorzien. Drinkvoeding kan als bijvoeding gebruikt worden maar kan ook een complete voeding vervangen. Enterale voeding is verrijkt met vitamines en mineralen. Voor mensen met diabetes is speciale drink- en sondevoeding beschikbaar die vaak minder koolhydraten of koolhydraten met een lage glykemische index en meer onverzadigde vetzuren bevat [62].

Sondevoeding is noodzakelijk als iemand via de mond niet of onvoldoende voeding kan innemen. Sondevoeding kan continu, op bepaalde momenten op een dag of ’s nachts worden toegediend. Bij standaard sondevoeding bestaat er het risico op ontregelde bloedglucosewaarden omdat de voeding veel energie en koolhydraten bevat [481, 490]. Vooral het risico op te hoge glucosewaarden is aanwezig [490].

Heeft het gebruik van diabetes specifieke drink- of sondevoeding een (aanvullend) effect bij mensen met diabetes type 2?

Er zijn de afgelopen jaren zo’n 20 onderzoeken gedaan waarin het gebruik van diabetes specifieke drink- of sondevoeding bij mensen met diabetes type 2 werd onderzocht. Als we al deze onderzoeken samenvatten, lijkt voor mensen met diabetes type 2 de diabetesspecifieke sondevoeding voor lagere gemiddelde glucosedagwaarden of HbA1c te zorgen dan generieke sondevoeding [39-53]. Dit effect lijkt er niet te zijn voor drinkvoeding: geen van de vier gevonden onderzoeken lieten verbeteringen in HbA1c zien [54-57]. Wel zijn de postprandiale glucosewaarden lager dan bij generieke drinkvoeding [54, 56, 57].

Heeft het gebruik van diabetes specifieke drink- of sondevoeding een (aanvullend) effect bij mensen met diabetes type 1?

Er is maar één onderzoek waarin drinkvoeding bij mensen met diabetes type 1 werd onderzocht. Dat onderzoek bij 11 mensen liet wel lagere glucosedagwaarden zien [58].
In de vier onderzoeken waarin sondevoeding werd onderzocht werden ook lagere glucosespiegels en insulinebehoeften waargenomen, maar er werden geen effecten op HbA1c gevonden [43, 45, 47, 59].

Geeft diabetes-specifieke drink- of sondevoeding moeten gezondheidsvoordeel voor mensen met diabetes die een indicatie hebben voor drink- of sondevoeding?

Sondevoeding is noodzakelijk als iemand via de mond niet of onvoldoende voeding kan innemen. Sondevoeding kan continu, op bepaalde momenten op een dag of ’s nachts worden toegediend. Bij standaard sondevoeding, dus voeding die niet specifiek is gemaakt voor mensen met diabetes, bestaat er het risico op ontregelde bloedglucosewaarden, omdat de voeding veel energie en koolhydraten bevat [60, 61]. Vooral het risico op te hoge glucosewaarden is aanwezig [61].

Drinkvoeding wordt geadviseerd wanneer iemand niet in staat is om met normale voedingsmiddelen in zijn voedingsbehoefte te voorzien. Drinkvoeding kan als bijvoeding gebruikt worden maar kan ook een complete voeding vervangen. Drinkvoeding is verrijkt met vitamines en mineralen. Voor mensen met diabetes is speciale drinkvoeding beschikbaar, welke vaak minder koolhydraten of koolhydraten met een lage glykemische index en meer onverzadigde vetzuren bevat [62].

Er is niet voldoende bewijs om voor mensen met diabetes waarbij sonde- of drinkvoeding geïndiceerd is, de voorkeur te geven aan specifieke voeding boven reguliere varianten. In situaties waarbij de bloedglucoseverlagende medicatie niet aangepast kan worden op de hogere glucosewaarden die bij standaard drink- en sondevoeding kunnen optreden, kan specifieke voeding voor mensen met diabetes worden overwogen.

Drinkvoeding voor mensen met diabetes

Een meta-analyse van RCTs liet zien dat er bij mensen met diabetes een betere glykemische regulatie bereikt wordt bij het gebruik van specifieke drinkvoeding voor mensen met diabetes [481]. Ook andere recente overzichtsstudies komen met deze conclusie [482]. Er zijn echter ook studies die geen verschil in bloedglucosespiegel of HbA1c laten zien [29].

Er is onvoldoende bewijs om diabetes-specifieke drinkvoeding aan te bevelen bij mensen met diabetes die drinkvoeding nodig hebben. Wanneer de bloedglucosespiegel moeilijk te reguleren is, kan worden overgestapt op diabetes-specifieke drinkvoeding. Drinkvoeding wordt vaak gebruikt in situaties van ondervoeding, oncologie en multimorbiditeit. In deze situaties is begeleiding door gespecialiseerde deskundigen gewenst, waaronder een diëtist met zorgprofiel 3 of 4. De bloedglucoseverlagende medicatie dient afgestemd te worden op de persoonlijke behoefte en uitslagen van de bloedglucosemetingen.

Sondevoeding voor mensen met diabetes

Er zijn speciale sondevoedingen voor mensen met diabetes. Deze voedingen bevatten vaak minder koolhydraten of koolhydraten met een lage glykemische index en meer onverzadigde vetzuren. Er zijn aanwijzingen dat deze speciale sondevoeding voor stabielere bloedglucosespiegels zorgt [4801, 490]. Of dit ook op de lange termijn voor een verbetering in bloedglucosewaarden zorgt is niet duidelijk.

Het kan lastig zijn om het insulinegebruik af te stemmen op de sondevoeding. Er spelen veel factoren een rol, zoals stress, ernst van de ziekte en het type sondevoeding. Daarnaast verschilt het van persoon tot persoon hoe er op de sondevoeding en insuline wordt gereageerd. Het is belangrijk om de bloedglucosewaarden in de gaten te houden. De bloedglucose verlagende medicatie dient afgestemd te worden op de persoonlijke behoefte en uitslagen van de bloedglucosemetingen.

Er is niet voldoende bewijs om voor alle mensen met diabetes waarbij sondevoeding geïndiceerd is, de voorkeur te geven aan specifieke sondevoeding boven reguliere sondevoeding. In situaties waarbij de bloedglucose-verlagende medicatie niet aangepast kan worden op de hogere glucosewaarden die bij standaard sondevoeding kunnen optreden, kan specifieke sondevoeding voor mensen met diabetes worden overwogen. Sondevoeding wordt vaak gebruikt in situaties van ondervoeding, oncologie en multimorbiditeit. In deze situaties is begeleiding door gespecialiseerde deskundigen gewenst.